Sinds 29 januari dit jaar is het mij gelukt om onafgebroken elke vrijdag een nieuwe blog te plaatsen. Ik heb mezelf daarmee een flinke (tijds)druk opgelegd, maar dat is niet per se erg. Ik heb namelijk gemerkt dat schrijven zonder deadline niet aan mij besteed is. “Kijk maar wanneer je het af hebt” moet je daarom niet tegen mij zeggen. Dan krijg je waarschijnlijk nooit iets. Vorige week vrijdag kwam er echter een kink in de kabel. Ik had geen inspiratie en was de hele dag ‘buiten de deur’ zoals ze dat zo mooi zeggen. Geen blog dus. En toch een onderbroken reeks.
Mijn wederhelft is naast mijn eindredacteur (ja, ook ik maak typefouten) mijn sparringpartner. Naarmate vrijdag dichterbij kwam, riep ik: “Maar ik heb gewoon géén inspiratie!”. “Nou, dan schrijf je dáár toch over?” was zijn reactie. Eh, oké… Een blog schrijven over het niet hebben van inspiratie, is dat nou wel een goed idee? Heb je als schrijver niet áltijd inspiratie? Of heb je het misschien juist níet nodig om een leuk stukje te kunnen typen?
In mijn schrijversbestaan hanteer ik één regel: ‘ervoor gaan zitten’ werkt bij mij niet. Ik kruip nooit achter de laptop met het idee ‘en nu moet het lukken’. Want dan lukt het juist niet. De beste teksten ontstaan bij mij spontaan, op momenten dat ik iets heel anders aan het doen ben (zoals douchen, proberen te slapen, de afwas, etc.). Ik heb altijd ontzettend medelijden met mensen die met veel pijn en moeite ‘ervoor gaan zitten’ om een Sinterklaasrijm te schrijven. Bij mij werkt dat anders. Ik heb ooit tijdens de terugreis uit Amsterdam in de trein vier rijmen achter elkaar geschreven. Blijkbaar zorgde staren uit het raam voor voldoende inspiratie. En bij thuiskomst hoefde ik ze alleen nog maar over te tikken op de laptop en klaar was Kees.
Voor mijn blog of boek (en soms ook voor mijn werk) werkt het net zo: een goed idee moet ik uitwerken op het moment zelf. Dan typ ik als een razende en is de tekst in een mum van tijd klaar. Als ik een interview heb gehouden, doe ik meestal de eerste paar dagen niets. Wegleggen is het nieuwe wegwerken. Een leuke kop, intro en/of structuur voor het artikel ontstaat meestal als ik juist níet met het stuk bezig ben. En dat betekent dus ook dat de deadline soms wel erg dichtbij komt en ik nog niets op papier heb. Maar een deadline heb ik nooit gemist, in ieder geval niet voor mijn werk.
Nu was ik eigenlijk van plan om het in deze blog over iets anders te hebben, namelijk over onnodig ingewikkelde taal, geïnspireerd door een collega. Zij stuurde mij vorige week een column van Japke-d. Bouma (weet je nog: die vrouw over wie ik eerder schreef dat ze aardig kan schrijven, maar zeker niet kan spreken). “We hebben misschien niet zo’n hoge pet van haar op, maar dit stuk is wel weer raak hoor”, schreef mijn collega. Mijn nieuwsgierigheid was direct gewekt na het zien van de kop: Hoe minder iemand weet, hoe meer jargon hij gebruikt.
Ik roep dit namelijk al jaren. Eén alinea, en dan met name de laatste zin, slaat de spijker op z’n kop:
Mensen wéten ook vaak domweg te weinig om duidelijk te kunnen schrijven. Want om duidelijk te kunnen schrijven, moet je precies weten hoe iets in elkaar zit. Grofweg kun je zeggen dat hoe meer vaagtaal mensen gebruiken, hoe minder verstand van zaken ze hebben. Maar het is ook gewoon heel hard werken, duidelijk en kort schrijven! Het kost tijd en het is een vak. Dat iemand zich ‘communicatieprofessional’ noemt, is zelden een garantie dat hij of zij het beheerst. En dan zijn er nog de mensen die vaagtaal nodig hebben om zich belangrijk te maken.
Hoe wolliger een tekst, hoe meer iemand probeert te verbloemen dat hij of zij het eigenlijk ook allemaal niet zo goed weet. Diegene wil dan misschien intelligenter of interessanter overkomen, maar slaat daarmee de plank volledig mis. Ik kom het ook vaak tegen in de scripties die ik redigeer. Laatst gebruikte een student steeds het woord ‘daarenboven’. Ik ben dit woord serieus nooit eerder tegenkomen, laat staan in een scriptie… Waarom schrijf je niet gewoon ‘bovendien’? Dat kent iedereen.
‘Echter’ is ook zo’n woord dat in scripties veel wordt gebruikt. Echter wordt dit altijd verkeerd gedaan (zoals in deze zin, haha). Na ‘echter’ aan het begin van de zin moet namelijk altijd een komma staan én daarna volgt geen werkwoord (de juiste volgorde in bovenstaand voorbeeld is dus: Echter, dit wordt altijd verkeerd gedaan). En trouwens: waarom zou je ‘echter’ niet gewoon vervangen door het simpele woord ‘maar’? Maar dit wordt altijd verkeerd gedaan. Niks mis mee.
‘Zorg dragen’ is ook zo’n uitdrukking die ik gelijk doorstreep. Waarom zo ambtelijk? ‘Zorgen voor’ volstaat namelijk ook en daarmee weet ook iedereen wat je bedoelt. Voor mijn werk moet ik regelmatig een ‘schrijfwijzer’ maken en vorig jaar heb ik zelfs een schrijfcursus gegeven aan leden van een onderdeelcommissie (soort ondernemingsraad). Dat zijn over het algemeen mensen die het gebruik van ambtelijke en wollige taal tot een kunst hebben verheven, dus zij konden wel een workshop ‘simpele taal’ gebruiken. En het ís vaak ook heel simpel. Bovendien (daar is ‘ie weer) scheelt het je ook een hoop woorden/tekens/toetsaanslagen. Zo kun je ‘door middel van’ gewoon vervangen door het woord ‘met’ en ‘als gevolg van’ door het woord ‘door’.
Een student vroeg mij laatst of ik kon helpen bij het inkorten van haar scriptie. Ze bleef namelijk te veel woorden houden, terwijl ze gebonden was aan een maximum. In een van de hoofdstukken stond de zin “Wanneer ik kijk naar verschillende perspectieven, kijk ik als eerst naar het perspectief van de collega.” Ik heb dit aangepast naar: “Ik kijk eerst naar het perspectief van de collega.” Dat scheelt al zeven woorden in één zin. Snel verdiend, toch? Kort maar krachtig is niet voor niets een veelgebruikte term (iemand die dit inmiddels ook heel goed kan is deze legendarische, oude man met zijn MAND!)
En zo zijn er nog wel meer ouderwetse of juist hippe (management)termen die veel simpeler geschreven kunnen worden. Die ga ik hier niet allemaal opsommen. Mocht je meer willen weten over taal op de werkvloer, lees dan vooral meer columns van Japke-d. In tegenstelling tot haar optredens kan ik die wél aanraden.
Het kan dus écht allemaal een stuk minder ingewikkeld, minder wollig en vooral ook: minder Engels. Probeer het maar eens. En dat betekent dan heus niet dat je minder intelligent overkomt. Je lezers zullen hooguit begrijpen wat je schrijft 😉
Cest-Moi-Mireille 
2 reacties op ‘Wollig’