Vorige week mocht ik weer deelnemen aan een online evenement met alle communicatie-collega’s van UWV. Het was een verlate nieuwjaarsborrel, inclusief pubquiz én een gastspreker. Die spreker was “niemand minder dan” (zo werd ze aangekondigd) Japke-d. Bouma. Ik ken haar van haar boeken over kantoortaal en omgangsvormen op de werkvloer (ik heb ze bijna allemaal), haar columns in het NRC en ik volg haar op Twitter. Ik keek dus best wel uit naar haar ‘presentatie’. Iemand om wie je in boeken en op social media kunt lachen, zal ‘in het echt’ vast ook wel grappig zijn. Boy, was I wrong.
Zo leuk als ze kan schrijven, zo tenenkrommend was haar presentatie. In de appgroep met mijn eigen communicatieteam hielden we elkaar op de hoogte van de meest bizarre dingen die Japke-d. nu weer zei. Als kado kregen we bij het online borrelpakket haar boek ‘Hoe vind je zélf dat het gaat?’. Die uitspraak kwam dus ook veelvuldig voorbij in de app. Haar betoog zat vol kleuterachtige tips, open deuren en ze had volgens mij helemaal niet door wie haar publiek was (communicatieprofessionals). Het was echt heel erg slecht.
Japke-d. (ja, dat is haar echte naam, ik ben vergeten waarom die -d. erbij staat) is hét levende bewijs dat schrijven en spreken niet hetzelfde is. En dat je als goede schrijver niet perse een goede spreker bent. Persoonlijk heb ik ook een voorkeur voor het geschreven woord. Als tekstschrijver is dat natuurlijk niet zo gek. Ik stuur liever een mail naar een collega dan dat ik bel. Appen vind ik ook de beste uitkomst ever. Lekker kort, snel en to the point. Als je schrijft/mailt, kun je de tijd nemen voor de juiste woorden en je betoog/vraag/etc. goed uiteenzetten. Overigens bel ik wel als ik interviews moet afnemen, maar dat is omdat je dan veel beter kunt doorvragen.
Vroeger had ik echt een soort ‘belangst’. Dat kwam behoorlijk slecht van pas toen ik stageliep bij een PR-bureau aan de Amsterdamse grachten. Mijn werkzaamheden bestonden toen voornamelijk aan het verkrijgen van ‘free publicity‘ via de telefoon. Dat was dus nogal een opgave. Ik vond het veel leuker om persberichten te schrijven. Inmiddels ben ik over die ergste angst wel heen, maar als ik een moeilijk gesprek moet voeren (denk aan het overhalen/afschepen van bedrijven), dan schakel ik nog altijd mijn wederhelft in. Ik ben verbaal gewoon niet zo sterk en kan vaak de juiste woorden niet vinden. Terwijl ik best een goede, stevige mail kan neerzetten. Verschil moet er zijn.
Overigens ben ik niet bang om in het openbaar te spreken. Niet dat ik dat nu heel vaak doe, maar áls er een presentatie gehouden moet worden, dan sta ik daar niet perse onwelwillend tegenover. Ik weet nog goed dat ik in 2011 bij Univé ging werken en al na een paar weken een bijeenkomst had waarin alle medewerkers in groepjes bepaalde opdrachten moesten doen. Na afloop van elke opdracht moest elke groep zijn ideeën/resultaten delen met de rest van de medewerkers. Ik deed namens mijn groepje het woord, tegenover een paar honderd ogen die ik nog maar nauwelijks kende. De volgende dag kwam mijn manager naar mij toe en vertelde dat hij positief verbaasd/verrast was door mijn optreden. Net in dienst en dan al voor zo’n grote groep spreken? Dat had hij niet achter mij gezocht.
Dat laatste krijg ik wel vaker te horen. Dat komt waarschijnlijk omdat ik introvert ben en niet zo snel het woord neem tijdens een vergadering of discussie. Er waren dus ook genoeg mensen die ervan opkeken toen ik vertelde dat ik ging meedoen aan een televisieprogramma. ‘Dat je dat durft!’ riepen ze. Waarschijnlijk deels omdat ze dat zelf nooit zouden doen, maar deels ook omdat ze dat niet van mij verwachtten. Ik had er echter helemaal geen moeite mee. Op tv komen is toch juist supervet?!
Ook met vloggen heb ik inmiddels enige ervaring. Toen ik nog bij Delta Lloyd werkte, werden er op een gegeven moment meerdere vlogs opgenomen om het nieuwe intranet binnen de hele organisatie te promoten. Als eindredacteur van datzelfde intranet vonden mijn toenmalige collega’s het logisch dat ik ook in één van die vlogs zou optreden. Een professioneel camerateam hielp mij daarbij. Het was ontzettend leuk om te doen en mijn collega’s zeiden bij het zien van het eindresultaat: ‘We wisten helemaal niet dat jij dit in je had!’. Tja, stille wateren…
En ook bij mijn huidige werkgever heb ik inmiddels meer gedaan dan alleen teksten schrijven. Vorig jaar heb ik bijvoorbeeld een schrijfcursus gegeven aan een groep niet-communicatie collega’s. Ik had de training en de presentatie helemaal zelf in elkaar gezet en na afloop kreeg ik complimenten over de inhoud, maar óók over hoe ‘relaxt’ ik de cursus gaf. Blijkbaar zit er toch ook een spreker in mij (dus mocht je nog eens iemand nodig hebben… nee grapje hoor).
Spreken in het openbaar is niet voor iedereen weggelegd. Degenen die het wél doen, hebben daar soms hun beroep van gemaakt. Die mensen kun je dan inhuren als ‘spreker’ op je evenement. Japke-d. heeft dat misschien ook op haar cv staan, maar dat kan ze beter schrappen als je het mij vraagt. Er zijn ook mensen die geen spreker van beroep zijn, maar naar wie je wél ademloos kunt blijven luisteren. Ik was bijvoorbeeld altijd erg onder de indruk van Barack Obama. In tegenstelling tot zijn opvolger Donald Trump. Dichterbij huis zie je het verschil ook: als premier Mark Rutte aan het woord is, dan volg ik alles wat hij zegt. Bij Hugo de Jonge haak ik af. Ik zou weleens in het hoofd van zijn speechschrijver willen kijken. Volgens mij gebruikt hij/zij voornamelijk een metaforen-woordenboek om het praatje van Hugo op papier te zetten.
Ik denk dat je vooral moet blijven doen waar je goed in bent. Als ik lees dat iemand ‘all round’ is, dan krijg ik direct mijn twijfels. Je kunt toch nooit óveral evengoed in zijn? Ik heb liever een specialist, in wat voor vakgebied dan ook. Voorlopig houd ik het dus bij schrijven, met af en toe een (klein) optreden in het openbaar (ik heb al weer een nieuwe spelshow op het oog…).
Cest-Moi-Mireille 
Een reactie op “Schrijver blijf bij je leest”